„Sprawa osobista” autorstwa japońskiego noblisty Kenzaburo Oe była tematem rozmów podczas wrześniowego spotkania Dyskusyjnego Klubu Książki. Jest to pozycja szczególna w dorobku pisarskim Kenzaburo Oe, gdyż oparta jest na kanwie autentycznych doświadczeń samego autora. Wątek autobiograficzny, niezwykle skomplikowany, dotyczy narodzin dziecka ułomnego, swoje doświadczenie przeniósł autor na bohatera „Sprawy osobistej”- młodego, inteligentnego nauczyciela, którego otoczenie nazywa po prostu Ptakiem. W miarę ustabilizowaną sytuację życiową i rodzinną Ptaka burzy nagle informacja o bardzo nietypowej przypadłości, z którą przychodzi na świat jego pierworodny syn. Przepuklina mózgowa, bo taką diagnozę postawili lekarze, nie dawała żadnych szans na wyzdrowienie, co gorsza, jeśli dziecko przeżyje, do końca swoich dni będzie istotą wegetującą, zdaną na opiekę rodziców. Wiadomość ta była dla Ptaka ogromnym wstrząsem, nagle runęły jego plany i marzenia o życiowej wyprawie do Afryki, a w głowie kołatała się jedna myśl: co dalej? Bohater pozostał sam z ogromnym problemem, żona wracająca do sił po ciężkim porodzie nie wiedziała nic o beznadziejnych rokowaniach swojego dziecka, a teściowie i znajomi wykazali zupełną obojętność wobec sytuacji, w której znalazł się Ptak. Pierwszą reakcją bohatera była ucieczka od problemu, odurzony alkoholem szuka ukojenia w ramionach swojej przyjaciółki Himiko. Himiko, typowy życiowy rozbitek, próbuje pomóc Ptakowi, jednak egoizm i emocjonalna niedojrzałość obojga sprawiają, że decydują się pozbyć się dziecka.

Zakończenie książki, nieco przewrotne i zaskakujące, przynosi nie tylko pomyślne rozwiązanie problemu, ale przede wszystkim przemianę, która zaszła w bohaterze. Ptak, w ostatniej chwili wycofuje się z szalonego pomysłu zabicia dziecka, które wbrew wcześniejszym diagnozom, pomyślnie przechodzi operację i wraca do zdrowia. Nagle, z niedojrzałego emocjonalnie marzyciela, staje się prawdziwym mężczyzną i ojcem rodziny. Bezradność i niemoc opuszczają Ptaka, który od tej chwili wie, co w życiu liczy się naprawdę i czemu warto się poświęcić.

Książka, niezwykle kontrowersyjna pod wieloma względami, zainspirowała klubowiczów do burzliwej dyskusji. Jedni negowali postawę Ptaka, doszukując się w nim skrajnego egoizmu, pokrętnej i dziwacznej osobowości, nie wierząc w autentyczność i szczerość przemiany, która w nim zaszła. Inni widzieli samotnego, zagubionego człowieka, którego po prostu przerosły problemy, mimo to, nie znalazł on usprawiedliwienia w opinii klubowiczów. Sytuacja ojca, który nie potrafi podjąć decyzji o życiu lub śmierci swojego dziecka na pewno należy do niezwykle trudnych, o tym, jak ostatecznie zachowa się człowiek, decyduje wiele aspektów, jednak postępowanie bohatera, który od początku nie myślał o tym, jak pomóc choremu dziecku, nie chciał mu dać najmniejszej szansy, nie mieściła się w kategoriach moralnych klubowiczów.

Powieść Oe, niezwykle dramatyczna i trudna w odbiorze, dotyka wielu drażliwych problemów, jak choćby ucieczka w alkohol i seks, w objęciach których zapomnienia szukał Ptak , a Himiko uczyniła z tego sens swojego życia. Oe nie stronił od odważnych, wręcz turpistycznych opisów zbliżeń seksualnych bohaterów, co wrażliwszy czytelnik może poczuć swoisty dyskomfort, czytając niektóre z fragmentów książki. Tekst w wielu momentach epatuje brutalnością i brzydotą, bo jak zauważyli klubowicze, takie bywa niestety życie. Samotność, znieczulica społeczna, brak elementarnych więzi międzyludzkich, są być może przyczyną bezradności ludzi wobec dotykających ich problemów.

Język i warsztat pisarski, jak przystało na noblistę, jest bardzo sprawny, dzięki czemu książkę czyta się w miarę lekko, choć poruszana problematyka nie pozwala delektować się tekstem.

Październikowe spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki poświęcone będzie najnowszej książce Tadeusza Konwickiego „Wiatr i pył”. Serdecznie zapraszamy!

Joanna Kisielewska