„Rewers” Andrzeja Barta był lekturą omawianą podczas ostatniego spotkania Dyskusyjnego Klubu Książki. Książka Barta to nowela filmowa, która doczekała się adaptacji ekranowej („Rewers”, reż. Borys Lankosz, 2009), co więcej, film Lankosza nagrodzony został Złotym Lwem na festiwalu w Gdyni  i był polskim kandydatem do Oskara.  Klubowicze nie mogli zrozumieć fenomenu „Rewersu”, a książka została poddana ich ostrej krytyce.

Historia opowiedziana przez Barta rozgrywa się w dwóch planach czasowych. Lata pięćdziesiąte przeplatają się z wydarzeniami dziejącymi się współcześnie, a miejscem akcji niezmiennie pozostaje Warszawa. Główną bohaterkę Sabinę, pracującą w wydawnictwie redaktorkę , rodzina usilnie próbuje wydać za mąż. Sabina to typowa romantyczka i marzycielka, szukająca miłości idealnej, uduchowionej jak poezja, którą zajmuje się na co dzień w pracy. Skrycie podkochuje się w swoim szefie, do czasu, kiedy na jej drodze pojawia się Bronisław Falski. Przystojny jak amant filmowy, szarmancki i prostolinijny, szybko zawrócił w głowie Sabinie, tym bardziej, że  koleżanki z redakcji umierały z zazdrości na widok nowego absztyfikanta dziewczyny. Falski oczarował nie tylko Sabinkę, ale i jej matkę, której na sercu leżała przyszłość córki, dlatego bezkrytycznie zaakceptowała jej narzeczonego. Wszystko układało się pięknie do chwili, kiedy narzeczony poprosił bohaterkę o drobną przysługę - otóż miałaby ona znaleźć przysłowiowego „haka” na swojego zwierzchnika, co znacznie pomogłoby Falskiemu w pracy. Naiwna dotąd Sabina nagle odkrywa prawdziwe oblicze Falskiego, który okazał się być agentem bezpieki. W tym miejscu zaczyna się wątek kryminalny, którego konsekwencje ciążyć będą na jej życiu przez lata.

Książka, zdaniem klubowiczów, mija się z prawdą o rzeczywistości czasów stalinowskich.  Konwencja groteski, w którą próbował wpisać się autor, pozwala na pewne „naginanie faktów”, jednak Bart posunął się znacznie dalej. Zarzuty klubowiczów dotyczyły również konstrukcji bohaterów- schematycznych, przewidywalnych, mało oryginalnych. Jedynie komediowość może ratować opowiedzianą przez Barta historię, i być może czytając ją z lekkim przymrużeniem oka, czytelnik będzie w stanie zauważyć coś więcej niż niedoskonałości w konstrukcji świata przedstawionego. Niestety, jak zgodnie stwierdzili klubowicze, „Rewers” nie niesie ze sobą żadnego przekazu, jest na pewno odmiennym spojrzeniem na epokę socrealizmu, jednak nie na tyle interesującym, by przekonać  naszych klubowiczów. Czarny humor i groteska okazały się być konwencją, która przerosła autora „Rewersu”.

Klubowicze spotkają się 26 października o godz. 18.00, by tym razem dyskutować o książce angielskiej pisarki Zadie Smith pt. „O pięknie”.


                                                          Joanna Kisielewicz