Michał Turonek "Historia Fabryki Suchej Destylacji Drewna"

Data: 2011-10-27

W ramach cyklu spotkań o tematyce historycznej organizowanych przez Miejską Bibliotekę Publiczną, Michał Turonek, były pracownik, wieloletni  dyrektor opowiadał    o historii fabryki.             

Pracę zawodową podjąłem w 1959 roku, po ukończeniu studiów na wydziale chemicznym Politechniki Szczecińskiej. Roczny staż pracy odbyłem jako robotnik fizyczny, przechodząc po kolei wszystkie stanowiska produkcyjne. Po ukończeniu stażu pracowałem jako mistrz zmiany produkcyjnej, a następnie zajmowałem szereg stanowisk w hierarchii służbowej.

Fabryka Suchej Destylacji Drewna była pierwszym i jedynym miejscem mojej pracy zawodowej. Przepracowałem w niej 35 lat, co spowodowało wytworzenie się emocjonalnego stosunku do fabryki.

…Mijały lata i nadszedł czas odejścia na emeryturę i pożegnania się z Chemiczną; chociaż Chemicznej już nie ma, to kiedy przejeżdżam obok Zakładu, to zawsze myślę… Moja Chemiczna.

Michał Turonek przedstawił skrócony rys historyczny Fabryki Chemicznej i jej rozbudowę, podkreślając nierozerwalnie ścisły związek i współzależność z Puszczą Białowieską.

„....Potrzeba eksploatacji bogactw Puszczy rodziła konieczność powstawania dróg transportowych i komunikacyjnych. Rozwój infrastruktury komunikacyjnej, a szczególnie wybudowanie na przełomie XIX  i XX wieku kolei – otwierało rzeczywiste możliwości rozwoju gospodarczego …W 1915 roku Puszcza Białowieska wraz z przyległą do niej Hajnówka, znalazły się pod okupacja niemiecką. Władze niemieckie przystąpiły do organizowania intensywnej eksploatacji zasobów Puszczy. W tym czasie na terenie Niemiec już od ponad 20 lat dynamicznie rozwijał się przemysł włókien celulozowych  (tzw. sztuczny jedwab), funkcjonował  potężny przemysł hutniczy. Obie gałęzie gospodarki  narodowej potrzebowały dużych ilości węgla drzewnego, jako półfabrykatu do produkcji dwusiarczku węgla … Ponadto sąsiedztwo frontu wschodniego było powodem zapotrzebowania na węgiel drzewny dla żołnierzy tkwiących w zimowych okopach. Mając na uwadze możliwości pozyskania dużej ilości taniego węgla drzewnego, okupacyjne władze niemieckie przystąpiły do budowy fabryki suchej destylacji drewna   w Hajnówce… Źródła odnotowują, ze założycielem fabryki w Hajnówce inż. Eischerich   z Monachium . Bezpośrednią budową fabryki kierował inż. Zeiss. Siłę robocza stanowili jeńcy carskiej armii rosyjskiej … w ilości 1,5 tysiąca osób, budowali fabrykę, potem stanowili jej obsługę produkcyjną. Mieszkali oni w 15 –u barakach…

Na mocy Traktatu Ryskiego z grudnia 1918 roku Niemcy zmuszeni byli opuścić rejon Puszczy Białowieskiej, okupacyjne władze niemieckie zostały zobowiązane do przekazania fabryki w stanie nienaruszalnym. Kombinat po odejściu Niemców nie był zdolny do kontynuacji produkcji. Brakowało  obsługi i specjalistów do nadzoru produkcji…

…Po okresie przestoju spowodowanym również ogólnym powojennym chaosem – fabryka została ponownie uruchomiona w 1921 roku pod nazwa „Fabryka – Spółka Akcyjna w Hajnówce”. W latach 1939 -41 fabryka znajdowała się pod administracją władz radzieckich. Jej ówczesna nazwa brzmiała „Gajnowskij Chimiczieskij Kombinat”. Po pierwszych dniach agresji hitlerowskiej, Hajnówka a więc i fabryka chemiczna znalazły się pod okupacją niemiecką. Jej ówczesna nazwa „Chemische Fabrik In Hajnowka”…

…17 lipca 1944 roku nastąpiło wyzwolenie Hajnówki. Przystąpiono do odbudowy zakładu. Pierwszym organizatorem przywracania życia fabryce był przedstawiciel komendatury wojsk radzieckich Szewiakow… Fabryka po wojnie przyjęła nazwę „Zakłady Suchej Destylacji Drewna w Hajnówce”. Lata powojenne, były okresem odbudowy fabryki, a później nastąpił  jej dalszy intensywny rozwój …We wrześniu  1996 r. Hajnowskie Przedsiębiorstwo Suchej Destylacji Drewna zostało sprzedane w trybie tzw. szybkiej sprzedaży – spółce z zagranicznym kapitatem „Gryfskand”. Zakład przyjął nazwę „Gryfskand” Sp. Z.O.O Zakład Produkcyjny Węgli Aktywnych…”

Michał Turonek z wielkim wzruszeniem wspominał okres pracy zawodowej, omówił procesy technologiczne, zaplecze socjalno – bytowe „swojej  chemicznej”. Wspominał jakże charakterystyczną wielopokoleniowość zatrudnienia pracowników  poszczególnych rodzin. Wymieniał  zapamiętane i bliskie mu nazwiska: Belter, Bondaruk, Borkowski, Borowski, Homlala, Jakubski,  Przybysz, Rola, Stachniewicz, Tkacz. Podkreślił dwa nazwiska: Jana Filipczuka i Jarosława Dobrzańskiego, które w sposób szczególny zapisały się w historii hajnowskiej fabryki.

Alla Gryc

Fot. Tadeusz Topolski
      

Data ostatniej zmiany: 2013-07-26 13:44:38

Kalendarium - wydarzenia

Aktualnie brak zaplanowanych wydarzeń

Sięgnij po paczkę literacką IBUK Libra Polona Fundacja Orange Biblioteka Narodowa Oferta biblioteki skierowana do czytelników niepełnosprawnych
facebook