Tematem rozmów sierpniowego spotkania Dyskusyjnego Klubu Książki był zbiór reportaży „Biała gorączka”, autorem których jest Jacek Hugo-Bader, dziennikarz „Gazety Wyborczej”. Wydana w 2009 roku książka Badera to efekt jego wielu podróży do Rosji i republik poradzieckich, które fascynują go do tego stopnia, że zdecydował się na samotną podróż łazikiem z Moskwy do Władywostoku. Odwaga i swoiste szaleństwo pozwoliły mu dotrzeć do miejsc, gdzie nikt niezmuszony raczej nie zagląda, szerokim łukiem omijał on nowobogackie dzielnice Moskwy, kierując się w stronę „marginesu” społecznego. Prostytutki, narkomani, alkoholicy, bezdomni czy chorzy na AIDS stają się bohaterami jego reportaży, ich życiowe historie, opowiadane i widziane przez pryzmat przemian politycznych i społeczno-obyczajowych, będących następstwem rozpadu ZSRR, napawają czytelnika przerażeniem. Mimo świadomości, jaką mamy o stanie społeczeństwa rosyjskiego, nie można obojętnie przejść obok bohaterów „Białej gorączki”, którzy od tej chwili przestają być tylko anonimowym elementem zatrważających statystyk. To ludzie, których życie wyjątkowo doświadczyło, a historia, której stali się bezwolnymi świadkami, dopełniła jedynie całkowitego rozkładu wszystkiego- państwa, ludzkiej duszy i moralności. Podarowana wolność okazała się być zgubną dla Rosjan, znaczna część z nich nie potrafiła sobie z nią poradzić. Te ekstremalne sytuacje, które zastał i opisał Bader, mają jednak, zdaniem klubowiczów, wydźwięk globalny, są nie tylko obrazem stanu społeczeństwa rosyjskiego, można je traktować jako studium naszych czasów. Bader, jak zauważyli uczestnicy spotkania DKK, postawił ukrytą diagnozę, szansy na ocalenie upatruje w wierze, którą przed laty zastąpiono ideologią. Syberyjski Chrystus czy szaman z Tuwy, to tylko jedne z objawów odradzającej się religijności tamtego społeczeństwa, które ma nadzieję, że być może siła wiary pozwoli podźwignąć się z kolan wielu z nich.

Rosja Badera jawi się jako kraj chylący się ku upadkowi, jest to obraz subiektywny, jednostronny, ale na pewno prawdziwy. Autor „Białej gorączki” konfrontuje go z utopijną wizją ZSRR, którą wysnuli, oczywiście na zlecenie władzy, autorzy „Reportażu z XXI wieku”. Bolesne zderzenie wizji z prawdą uzmysławia opętańczy charakter ideologii, prowokuje pytania o historię i przyszłość tego kraju. Udzielenie jednoznacznej odpowiedzi nie jest możliwe, jednak kieruje oczy czytelnika na te jakże piękne i wyjątkowe miejsce, kraj, którego materialna przeszłość zapiera dech w piersiach, zachwyca, ale i jednocześnie przeraża.

„Biała gorączka” to przede wszystkim doskonały materiał reporterski, autorowi udało się wejść, przeniknąć w opisywaną rzeczywistość, dzięki czemu jego teksty nabierają wiarygodności i autentyczności. Ten wstrząsający a zarazem nostalgiczny zbiór reportaży uzupełniają bardzo wymowne zdjęcia, zrobione przez Badera w trakcie jego podróży po Rosji. Trafność spostrzeżeń, bogaty i wyjątkowo sugestywny język potęgują i tak ogromne emocje, które towarzyszą lekturze „Białej gorączki”. Gorąco polecam!

Joanna Kisielewska