Szanowni Państwo, decyzją Senatu rok 2020 został ustanowiony Rokiem Jana Kowalewskiego. Udostępniamy zatem biogram Bohatera, który przyczynił się do wielkiego zwycięstwa nad bolszewikami w 1920 roku, przygotowany z okazji 100-letniej rocznicy tego zwycięstwa przez Biuro Programu "Niepodległa".

Jan Kowalewski (1892–1965)

2020 – Rok Jana Kowalewskiego. Bohaterski kryptolog Jan Kowalewski urodził się w Łodzi 24 października 1892 roku. Skończył Szkolę Handlową Zgromadzenia Kupców, a następnie studiował w Belgii chemię techniczną. Podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej w jednostkach inżynieryjnych. W  maju  1919  wrócił  do  niepodległej  Polski  z  II  Korpusem  Polskim.  Rozpoczął  służbę  w   wywiadzie.   W   sierpniu   1919   roku   rozszyfrował   pierwszy   meldunek   rosyjski.   Następnie   powierzono   mu   kierowanie   Biurem   Szyfrów   w   Sztabie   Generalnym.   Dzięki  jego  pracy  polscy  dowódcy  wojskowi  mieli  dostęp  do  tajnej  korespondencji  wszystkich  stron  konfliktu  na  Ukrainie  i  w  Rosji.  Do  końca  wojny  z  bolszewikami  polski    radiowywiad    złamał    ponad    100    kluczy    szyfrowych    i    odczytał    tysiące    szyfrogramów, zawierających m.in. strategię przeciwnika przygotowaną na przełomowąBitwę Warszawską w 1920 roku.Jan Kowalewski brał także udział w III Powstaniu Śląskim, podczas którego odczytywał korespondencję szyfrową Niemiec i Czechosłowacji. W 1928 roku został mianowany attaché  wojskowym  przy  ambasadzie  w  Moskwie,  a  od  roku  1933  pełnił  tę  funkcję  w  Bukareszcie.  Po  wybuchu  II  wojny  światowej  pozostał  analitykiem  polskiego  wywiadu wojskowego, pomagał uchodźcom polskim w Rumunii, a następnie z Lizbony prowadził m.in. akcje wywiadowcze i negocjacje dyplomatyczne.Po  wojnie  pozostał  na  emigracji  w  Wielkiej  Brytanii.  Od  1955  roku  był  wydawcą  miesięcznika poświęconego Europie Wschodniej i wygłaszał felietony w radiu „Wolna Europa”.  Ostatnim  dokonaniem  Jana  Kowalewskiego  w  zakresie  kryptoanalizy  było  złamanie  szyfrów  używanych  podczas  powstania  styczniowego  na  stulecie  zrywu  w 1963 roku.Jan  Kowalewski  zmarł  31  października  1965  roku    w  Londynie.  W  roku  2012  został  odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Zapraszamy również do lektury tekstu przygotowanego przez prof. Grzegorza Nowika, który opowiada, jak Polacy zorganizowali wojskowe komórki wywiadu i jak łamali szyfry, od „Rewolucji" do „Enigmy". O historii polskiego radiowywiadu można przeczytać na stronie:

https://niepodlegla.gov.pl/o-niepodleglej/kryptologia-w-ii-rp-od-rewolucji-do-enigmy/

https://www.youtube.com/watch?time_continue=47&v=LGm-dg7stzA&feature=emb_logo